beoordelen houdt geen rekening met de hersenen van medewerkers
Beoordelen en het brein? Inmiddels weten we dat er iets mis gaat met het beoordelen van mensen in organisaties. Uit diverse onderzoeken blijkt steeds weer dat zowel managers als medewerkers ontevreden zijn. Ontevreden over het beoordelingssysteem van hun organisatie. VU-onderzoeker Kilian Wawoe noemt het weggegooid geld. Ervan uitgaand dat een merendeel van de medewerkers voldoende functioneert, riskeren we dat het beoordelen juist tegen ons gaat werken.
In twee blogs een kijkje in de hersenen van de beoordeelde medewerker en voorstel voor anders (brein gebaseerd) beoordelen. Lees hier:
✓ Hoe het brein fysiek en onbedoeld reageert op beoordeling
✓ Waarom beoordelen zo weinig gewenste effecten heeft
✓ Hoe je wel iets bereikt met beoordelen.
Beoordelingssystemen zijn er in alle soorten en maten. Natuurlijk zijn er beoordelingssystemen die goed zijn uitgewerkt. Getalenteerde HR afdelingen maken beoordelingssystemen die volop aandacht hebben voor:
- Resultaten
- Loopbaan en Persoonlijke groei
- Samenwerking
- Vernieuwing
Volgens onderzoek zijn mensen ook over goed uitgewerkte beoordelingsgesprekken en -systemen nog niet tevreden. Die ontevredenheid over beoordelen is breed verdeeld onder managers en medewerkers. Daarom hier de vraag: Waarom? Wat is er mis met beoordelen en het beoordelingsgesprek? Waarom is het nu juist de trend bij banken, gemeentes en energiebedrijven om het beoordelen weer af te schaffen?
Beoordelen en het brein gaan niet samen
Het antwoord is terug vinden in de hersenen. Traditioneel beoordelen heeft vier effecten op het brein die we juist niet willen hebben.
-
-
-
De biologische reactie: FFF
Beoordelen raakt ons instinctieve brein dat vooral gericht is op veiligheid. Zodra we inbreuk maken op het gevoel van veiligheid gaat het brein zich schrap zetten. De hypothalamus komt direct en autonoom in actie. Corticostereoiden en adrenaline nemen ons lichaam over. Het gevolg is dat zowel brein als lichaam over gaan op de razendsnelle FFF respons: (fright, flight or freeze). Op dat moment is er geen ruimte meer over voor positieve drijfveren of emoties omdat het totale lichaam op een bedreiging reageert. Dan:
✗ Krijgen de hersenen minder glucose en zuurstof aangevoerd
✗ Gaan de hersenen overmatig reageren op realtief kleine gebeurtenissen
✗ Zijn de hersenen niet meer in staat om oplossingsgericht te denken. -
Gefixeerde hersenen willen niet leren
Beoordelen met een getal “fixeert de hersenen” (Carol Dweck). Indien een medewerker het eigen werk beoordeeld krijgt met een getal gaan de hersenen zich richten op dat getal. Het directe gevolg is dat er een gebrek aan vertrouwen ontstaat dat er iets aan dat getal te doen is. Dat deze beoordeling met dit getal veranderlijk is en te beïnvloeden. Met een positief getal krijgen de hersenen de indruk dat er niets meer nodig is. Door een negatief getal is er juist de indruk dat het hopeloos is. “ Hoger dan voldoende zal ik wel nooit krijgen” . Om de hersenen te motiveren en te doen leren is er iets anders nodig.
-
Aanspreken van drijfveren
Klassiek beoordelen doet slecht (of ten dele) aanspraak op primaire drijfveren (Ryan & Deci). Primaire drijfveren zijn:
✓ Autonomie en ruimte voor zelfstandig handelen
✓ Contact met mensen, waardering en erkenning
✓ Competentie, groei en vooruitgang
Een goed beoordelingsgesprek voldoet aan de behoefte aan contact en (hopelijk) waardering. Een behoefte die alle medewerkers hebben. Dus hoe meer gesprekken, hoe beter. Maar twee drijfveren komen hierbij onvoldoende aan de orde. Mensen worden niet aangesproken op hun behoefte aan competentie en groei (zie ook vorige punt). Daarbij kan juist een goed gestructureerd beoordelingssysteem een inbreuk maken op de behoefte aan zelfstandigheid.
-
Beloning gaat ten koste van het plezier
Soms denken we ook nog dat we beoordelingen moeten versterken met beloningen (geld, een uitje etc), dat wil zeggen: we geven bij goede beoordelingen extrinsieke beloningen. Om te onderzoeken hoe dat dan werkt in de hersenen lieten vier Japanse onderzoekers ( Murayamaa, Matsumotob, Izumab en Matsumoto ) hun proefpersonen spelletjes doen en legden ze daarbij in de (Siemens-) MRI scanner. De helft van de mensen kregen een beloning voor het spelletje. Wat blijkt er onder de scanner en daarbuiten: Bij (extrinsieke) beloningen en intrinsieke motivatie zijn verschillende delen van de hersenen actief. Indien er beloningen te verdienen zijn raken delen van hersenen actief maar worden de delen die op intrinsieke beloning reageren juist uitgedoofd. Mensen die geld hebben ontvangen gooien het bijltje erbij neer zodra die beloningen er niet meer zijn.
De onderzoekers zelf concluderen: extrinsieke motivatie ondermijnt de intrinsieke motivatie.
Heel kort gezegd:
✗ In het brein gaat beloning ten koste van het plezier
✗ En mensen gaan door het belonen niet meer uit zichzelf aan de slag.
-
-
Beoordelen en het brein: een slecht huwelijk
Al met al willen de hersenen niet beoordeeld worden.
- ✗ De hypothalamus voelt zich bedreigd en start de FFF reactie
- ✗ De hersenen gaan zich te veel vast houden of fixeren op een getal
- ✗ De hersenen voelen zich niet aangesproken of gemotiveerd.
Vervolgens is de vraag: wat dan wel? We willen toch iets doen om resultaten en ontwikkeling van medewerkers in beweging te krijgen. Daarover gaat de volgende blog: Goed beoordelen voor het brein.
Wil je hierop reageren? Schieten op deze blog? Een ervaring delen? Mail mij op jeroen@cbpsy.com
Als je er meer over wilt weten :
Beoordelen: Lees meer over beoordelen.
Brein en fixed mindset: Kijk naar de video van Carrol Dweck op TED
Drijfveren: Lees er alles over op selfdetermination.org en een artikel van Ryan en Deci.
Bedreigingen voor de hersenen en het scarf model: Rock, D. (2008). SCARF: a brain-based model for collaborating with and influencing others. Neuroleaderschip Journal, (1).
Het artikel van Kou Murayamaa, Madoka Matsumotob, Keise Izumab, en Kenji Matsumoto.
Foto’s: Kai Stachowiak, Ryan McGuire
